Τρόποι ελέγχου της έκθεσης

Για να κατανοήσετε την έκθεση, μπορεί να σας φανεί χρήσιμο να σκεφτείτε τη μηχανή σας ως ένα εργαλείο που συγκεντρώνει φως. Με απλά λόγια, η έκθεση είναι η ποσότητα φωτός που επιτρέπουμε να εισέλθει στη μηχανή. Αν επιτρέψουμε την είσοδο σε ελάχιστο φως, τότε η εικόνα θα είναι σκοτεινή – υποεκτεθειμένη. Το πολύ φως, από την άλλη, μπορεί να οδηγήσει σε μια πάρα πολύ φωτεινή εικόνα – υπερεκτεθειμένη.

Σε μια σκηνή, ο φωτισμός περιβάλλοντος αντανακλάται από αντικείμενα και επιφάνειες και ο φακός τα διοχετεύει μέσω της μηχανής στον αισθητήρα. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται η εικόνα. Στην Αυτόματη κατάσταση ή στην Κατάσταση σκηνής, οι μηχανές Canon μπορούν να προσδιορίσουν πολύ καλά τη βέλτιστη ποσότητα φωτός για ισορροπημένη έκθεση, αλλά μπορούμε να έχουμε περισσότερη δημιουργική ελευθερία παίρνοντας τον έλεγχο στα χέρια μας.

Οι τρεις παράγοντες που μας επιτρέπουν να ελέγχουμε την έκθεση είναι γνωστοί ως τρίγωνο έκθεσης. Αρχικά, υπάρχει το διάφραγμα, που είναι το μέγεθος του ανοίγματος του φακού, το οποίο επιτρέπει την είσοδο του φωτός και μετράται ως αριθμός f.

Κάθε φακός διαθέτει ένα εύρος ρυθμίσεων διαφράγματος, από μεγάλο έως μικρό. Τα μεγάλα διαφράγματα εκφράζονται ως μικροί αριθμοί, όπως f/2.8. Αφήνουν να περάσει περισσότερο φως και δημιουργούν μικρό βάθος πεδίου (αυξημένο φλουτάρισμα πέραν του σημείου εστίασης). Τα μικρά διαφράγματα περιγράφονται με μεγάλους αριθμούς, όπως f/16. Αφήνουν να περάσει λιγότερο φως και παρέχουν μεγάλες εστιασμένες περιοχές από το προσκήνιο έως το φόντο.

Ο δεύτερος παράγοντας στο τρίγωνο έκθεσης είναι η ταχύτητα κλείστρου, που εκφράζει το χρονικό διάστημα κατά το οποίο το φως πέφτει στον αισθητήρα. Όπως το νερό που περνάει μέσα από μια βρύση, όσο περισσότερο παραμένει ανοιχτό το κλείστρο τόσο περισσότερο φως περνά μέσα από αυτό.

Μια γρήγορη ταχύτητα κλείστρου (το κλείστρο παραμένει ανοικτό για μικρό χρονικό διάστημα) μπορεί να είναι χρήσιμη για την καταγραφή σκηνών γρήγορης δράσης, ενώ μια αργή ταχύτητα κλείστρου (το κλείστρο παραμένει ανοικτό για μεγάλο χρονικό διάστημα) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δημιουργικά εφέ με θάμπωμα της κίνησης, όπως τα ίχνη φωτός ή η ζωγραφική με φως.

Ο τρίτος παράγοντας του τριγώνου έκθεσης είναι το ISO. Το συγκεκριμένο μάς επιτρέπει να προσαρμόσουμε την ευαισθησία του αισθητήρα στο φως. Τα χαμηλότερα ISO, όπως το ISO100, έχουν ως αποτέλεσμα φωτογραφίες καλύτερης ποιότητας. Τα υψηλά ISO κάνουν τον αισθητήρα πιο ευαίσθητο, με αποτέλεσμα να χρειάζεστε λιγότερο φως για μια σωστή έκθεση. Ωστόσο, το μειονέκτημα εδώ είναι ο αυξημένος θόρυβος στην εικόνα, ενώ σε πολύ υψηλά ISO αρχίζει να επηρεάζεται η ποιότητα της εικόνας.

Κατά κανόνα, είναι καλύτερο να χρησιμοποιείτε το χαμηλότερο δυνατό ISO, αλλά οι σύγχρονες μηχανές Canon διαθέτουν κορυφαίες στην κατηγορία τους επιδόσεις ISO, για να μπορείτε να φωτογραφίζετε χωρίς πρόβλημα με ISO1600 ή παραπάνω και να εξακολουθείτε να αποτυπώνετε φωτογραφίες με εκπληκτική λεπτομέρεια σε συνθήκες ασθενούς φωτισμού.

Οι τρεις βασικοί παράγοντες της έκθεσης –διάφραγμα, ταχύτητα κλείστρου και ISO– λειτουργούν συνδυαστικά. Έτσι, όταν αλλάζετε έναν παράγοντα, πρέπει να εξισορροπείτε την αλλαγή του αλλάζοντας και κάποιον άλλο, αν θέλετε να διατηρήσετε την ίδια έκθεση ή να επιτρέψετε στη μηχανή να προβεί σε αντιστάθμιση. Ως εκ τούτου, μπορεί να σας φανεί χρήσιμο να τους σκέφτεστε σαν τις τρεις πλευρές ενός τριγώνου. Ρυθμίστε μία από τις πλευρές και στη συνέχεια θα πρέπει να ρυθμίσετε τη μία ή και τις δύο άλλες πλευρές, εκτός αν προσπαθείτε επί τούτω να αυξήσετε ή να μειώσετε τα επίπεδα έκθεσης.

Για παράδειγμα, αν αυξήσετε την ταχύτητα κλείστρου για να «παγώσετε» μια σκηνή γρήγορης δράσης, μπορεί η έκθεση της εικόνας να μην είναι επαρκής. Ως αντιστάθμισμα, θα πρέπει να αυξήσετε το διάφραγμα ή το ISO. Ομοίως, αν μειώσετε το διάφραγμα για να μεγιστοποιήσετε την εστίαση σε όλο το βάθος του κάδρου, θα χρειαστεί να ελαττώσετε είτε την ταχύτητα κλείστρου είτε το ISO. Αρχίστε να σκέφτεστε την έκθεση με αυτόν τον τρόπο και σύντομα θα συνειδητοποιήσετε ότι υπάρχει ένας μεγάλος συνδυασμός ρυθμίσεων που θα οδηγήσει σε μια φωτογραφία με παρόμοια έκθεση, ενώ θα έχετε τη δημιουργική ελευθερία να επιλέξετε τον κατάλληλο συνδυασμό για το θέμα ή τη σκηνή σας.

Η μηχανή σας Canon προσφέρει διάφορες καταστάσεις έκθεσης οι οποίες σας διευκολύνουν, επιτρέποντάς σας να αλλάζετε το τρίγωνο έκθεσης με διάφορους τρόπους. Στην κατάσταση Πρόγραμμα (P), εσείς ελέγχετε το ISO και η μηχανή επιλέγει την ταχύτητα κλείστρου και το διάφραγμα. Χρησιμοποιήστε την κατάσταση Προτεραιότητα κλείστρου (Tv) και μπορείτε να αλλάξετε την ταχύτητα κλείστρου, αφήνοντας τη μηχανή να φροντίσει για τη συνολική έκθεση. Ομοίως, στην κατάσταση Προτεραιότητα διαφράγματος (Av) καθορίζετε τον αριθμό f και η μηχανή ορίζει τη σωστή ταχύτητα κλείστρου. Μπορείτε να επιλέξετε Αυτόματο ISO ή να ορίσετε το ISO μόνοι σας. Στην Χειροκίνητη κατάσταση λήψης (M), μπορείτε να επιλέξετε οποιονδήποτε συνδυασμό διαφράγματος, ταχύτητας κλείστρου και ISO.

Οι μηχανές του Συστήματος EOS R διαθέτουν επίσης μια κατάσταση Ευέλικτης προτεραιότητας (Fv), η οποία σας επιτρέπει να εναλλάσσεστε μεταξύ ελέγχου διαφράγματος, ταχύτητας κλείστρου, αντιστάθμισης έκθεσης και ISO στην ίδια κατάσταση. Όταν αλλάζετε μία ρύθμιση, τα υπόλοιπα προσαρμόζονται αυτόματα για να διατηρηθεί η σωστή έκθεση, γεγονός που καθιστά τον έλεγχο της έκθεσης πολύ πιο γρήγορο και εύκολο.

Η ρύθμιση της έκθεσης με αυτόν τον τρόπο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δημιουργικά εφέ. Το «σκοτείνιασμα» των εικόνων σας θα δώσει μεγαλύτερο βάθος στα χρώματα και πιο μελαγχολική αίσθηση, ιδιαίτερα κατά τη φωτογράφιση τοπίων. Εάν αυξήσετε την έκθεση, οι σκιές γίνονται φωτεινότερες και η φωτογραφία δείχνει πιο σύγχρονη.

Η οριοθέτηση έκθεσης σάς επιτρέπει να τραβήξετε μια σκηνή με διάφορες τιμές έκθεσης και να επιλέξετε αργότερα αυτήν που προτιμάτε. Επιλέξτε μεταξύ ±1 και ±3 στοπ στην κλίμακα τιμών έκθεσης και αφήστε τη μηχανή να κάνει τις απαιτούμενες προσαρμογές στις ρυθμίσεις σας.

Όταν υπάρχει λιγότερο φως, ίσως χρειαστεί να κρατήσουμε το κλείστρο ανοιχτό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αυτό μερικές φορές είναι απαραίτητο, ενώ άλλες φορές είναι μια δημιουργική επιλογή για να επιτρέψετε το φλουτάρισμα της κίνησης μέσα στη σκηνή, ίσως για να θολώσετε την κίνηση του νερού ή των σύννεφων. Η μηχανή πρέπει να παραμένει απολύτως ακίνητη, οπότε ένα τρίποδο ή μια σταθερή επιφάνεια είναι ουσιώδη για να αποτρέψετε την αστάθειά της. Ακόμη και το πάτημα του κουμπιού του κλείστρου μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Επομένως, είναι καλύτερα να χρησιμοποιήσετε ένα τηλεχειριστήριο ελευθέρωσης κλείστρου, όπως το Ασύρματο τηλεχειριστήριο Canon BR-E1, ή την εφαρμογή Canon Camera Connect στο τηλέφωνό σας για να ενεργοποιήσετε το κλείστρο από απόσταση. Η εφαρμογή σάς επιτρέπει επίσης να πραγματοποιείτε εκθέσεις Bulb, γεγονός που σας δίνει τη δυνατότητα να διατηρείτε το κλείστρο ανοιχτό για αρκετά λεπτά ή περισσότερο, το οποίο είναι ιδανικό για λήψεις πυροτεχνημάτων ή αστεριών τη νύχτα.

Η πρόκληση κατά τις λήψεις μακράς έκθεσης στη διάρκεια της ημέρας είναι η ρύθμιση της ταχύτητας κλείστρου ώστε να επιτραπεί η καταγραφή επαρκούς κίνησης. Ιδανικά, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε ταχύτητα κλείστρου μεγαλύτερη από μερικά δευτερόλεπτα, οπότε μην ξεχνάτε να διατηρείτε χαμηλή τιμή ISO και μικρό διάφραγμα. Επίσης, βοηθά να φωτογραφίζετε σε συνθήκες συννεφιάς ή σε σκιά, ή ακόμη και στην αρχή ή στο τέλος της ημέρας, όταν η ένταση του φωτός είναι πιο χαμηλή. Εναλλακτικά, επενδύστε σε ένα φίλτρο που τοποθετείται στο άκρο του φακού και περιορίζει την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στη μηχανή. Ένα φίλτρο ουδέτερης πυκνότητας (ND) θα προσφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα.

Μόλις κατανοήσετε πώς λειτουργεί η έκθεση, θα έχετε αμέτρητες δημιουργικές ευκαιρίες. Οι περισσότερες mirrorless και DSLR μηχανές της Canon διαθέτουν κατάσταση πολλαπλής έκθεσης, η οποία σας επιτρέπει να συνδυάσετε παραπάνω από ένα καρέ. Εμπνευσμένη από την τεχνική πολλαπλής έκθεσης που χρησιμοποιούνταν στην εποχή του φιλμ, στις οποίες το ίδιο καρέ φιλμ θα εκτιθόταν δύο ή περισσότερες φορές, αυτή η λειτουργία σάς επιτρέπει να δημιουργήσετε εκπληκτικά εφέ κάθε είδους.

Από τις τρεις επιλογές σύνθεσης εντός της μηχανής, η Προσθετική μοιάζει περισσότερο με την τεχνική του αναλογικού φιλμ, καθώς συνδυάζει τις τιμές φωτεινότητας ώστε οι λευκές περιοχές να παραμένουν λευκές. Όταν φωτογραφίζετε σε αυτήν την κατάσταση, αναζητήστε ευδιάκριτα σχήματα, έντονες αντιθέσεις και εντυπωσιακές σιλουέτες.

Την επόμενη φορά που θα χρησιμοποιήσετε τη μηχανή σας, δοκιμάστε να πειραματιστείτε με το τρίγωνο έκθεσης και διαπιστώστε μόνοι σας τις αλλαγές που μπορεί να επιφέρει στις φωτογραφίες σας.

Σύνταξη: James Paterson