Συμβουλές φωτογράφισης με εφέ bokeh: οδηγός για αρχάριους

Ο όρος bokeh είναι μια ιαπωνική λέξη που σημαίνει «φλουτάρισμα» και χρησιμοποιείται για να περιγράψει την εμφάνιση των περιοχών εκτός εστίασης σε μια φωτογραφία. Το εφέ bokeh –που προφέρεται έτσι ώστε να κάνει ομοιοκαταληξία με το «ΟΚ», αν και στα Ιαπωνικά η δεύτερη συλλαβή προφέρεται με κοφτό «ε»– είναι πιο εμφανές σε φωτογραφίες με πολλά μικρά φωτεινά σημεία, όπως τα φώτα του δρόμου τη νύχτα. Ωστόσο, δεν αφορά μόνο έντονες κυκλικές φωτεινές λεπτομέρειες, αλλά αναφέρεται στο χαρακτηριστικό οποιωνδήποτε θολών τμημάτων μιας εικόνας.

Οι λήψεις με τέτοιες θολές περιοχές είναι ένα από τα πιο ελκυστικά εφέ που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στις φωτογραφίες μας. Μας επιτρέπει να εξαφανίσουμε την ακαταστασία που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή από το πλάνο, να τραβήξουμε την προσοχή στα σημαντικά μέρη της φωτογραφίας και να μετατρέψουμε τις περιττές λεπτομέρειες σε υπέροχα κρεμώδη χρώματα και τόνους.

Για αυτούς τους λόγους, το bokeh αποτελεί εδώ και καιρό ένα από τα πιο χρήσιμα οπτικά κόλπα στο οπλοστάσιο του φωτογράφου. Στις μέρες μας, τα smartphone με δύο φακούς μπορούν να μιμούνται το bokeh, αλλά μόνο μέσω λογισμικού. Οι μικροσκοπικοί φακοί και αισθητήρες στα smartphone καθιστούν αδύνατη την επίτευξη του μικρού βάθους πεδίου που χρειάζεστε για φυσικό bokeh. Είναι ένα οπτικό εφέ που μπορεί να δημιουργηθεί πραγματικά μόνο με τους φακούς και τους αισθητήρες που διαθέτουν οι μεγαλύτερες φωτογραφικές μηχανές, και τίποτα δεν δείχνει καλύτερο από το πραγματικό. Οι φωτογράφοι στο παρελθόν πίστευαν ότι χρειάζεται μια DSLR για την επίτευξη καλού φλουταρίσματος του φόντου, αλλά μια mirrorless μηχανή όπως η Canon EOS R6 που χρησιμοποιείται εδώ είναι η ιδανική επιλογή, ενώ και τα μοντέλα mirrorless εισαγωγικού επιπέδου, όπως η Canon M50 ή η EOS M6 Mark II, θα είναι εξίσου αποτελεσματικά. Το κρίσιμο στοιχείο είναι ο φακός και όχι η φωτογραφική μηχανή.

Εδώ θα δούμε ορισμένες από τις βασικές τεχνικές, τις ενέργειες χειρισμού της μηχανής και το κιτ που χρειάζεστε για ακόμα πιο εντυπωσιακές φωτογραφίες, αποτυπώνοντας ένα ελκυστικό εφέ bokeh. Υπάρχουν πολλά περισσότερα σ’ αυτό από το φλουτάρισμα – μπορείτε επίσης να συμπεριλάβετε ελκυστικές φωτεινές περιοχές και να βρείτε τα σωστά φωτεινά στοιχεία ή τις περιβάλλουσες λεπτομέρειες που θα φαίνονται υπέροχες καθώς χάνονται κατά το φλουτάρισμα.

Για λήψεις με ελκυστικό εφέ bokeh, χρειάζεστε έναν «γρήγορο» φακό – δηλαδή, έναν φακό με ευρύ μέγιστο διάφραγμα, ιδανικά f/2.8 ή ευρύτερο (χαμηλότερος αριθμός f). Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους για να συμπεριλάβετε έναν γρήγορο σταθερό φακό (σταθερής εστιακής απόστασης) στον εξοπλισμό σας, ακόμη κι αν η εστιακή απόσταση καλύπτεται από το ζουμ του κιτ σας. Ένας σταθερός φακός με ευρύ μέγιστο διάφραγμα, όπως ο Canon RF 50mm F1.8 STM που χρησιμοποιείται στην περίπτωση αυτή, σας επιτρέπει να θολώνετε το φόντο με ευκολία, σβήνοντας τις λεπτομέρειες σε όμορφα φωτεινά σημεία. Αν και ένας φακός του κιτ με μέγιστο διάφραγμα f/4-5.6 ή ευρύτερο σας επιτρέπει να θολώσετε το φόντο, δεν θα πετύχει την ίδια ποιότητα bokeh. Φυσικά, ένα ευρύ μέγιστο διάφραγμα σημαίνει ότι ο φακός επιτρέπει την είσοδο περισσότερου φωτός, κάτι που είναι χρήσιμο και σε συνθήκες ασθενούς φωτισμού, όπου μπορείτε να γίνετε πραγματικά δημιουργικοί με το bokeh.

Υπάρχει κι ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη, αν και δεν είναι τόσο κρίσιμος. Οι φακοί αποτυπώνουν το φλουτάρισμα με διαφορετικούς τρόπους και ορισμένοι δημιουργούν πιο ευχάριστο εφέ bokeh από άλλους. Σε γενικές γραμμές, ένας φακός με περισσότερες λεπίδες διαφράγματος έχει ως αποτέλεσμα πιο ελκυστικό κυκλικό bokeh, καθώς κάθε φωτεινό σημείο αντικατοπτρίζει το σχήμα του διαφράγματος. Αυτό δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε λήψεις με τον φακό εντελώς ανοιχτό – δηλαδή, στο μέγιστο διάφραγμα (χαμηλότερος αριθμός f) που υποστηρίζει ο φακός, όταν το άνοιγμα θα είναι κυκλικό ούτως ή άλλως. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Μπορείτε να μάθετε πόσες λεπίδες διαθέτει ο φακός σας στο εγχειρίδιο που τον συνοδεύει ή να το αναζητήσετε στις προδιαγραφές του φακού σας στον ιστότοπο της Canon. Επτά λεπίδες είναι εξαιρετικές για ελκυστικό bokeh, αλλά εννέα είναι ακόμα καλύτερα.

Η επιλογή του διαφράγματος επηρεάζει σημαντικά την εμφάνιση του bokeh στις φωτογραφίες σας. Όσο ευρύτερο είναι το διάφραγμα (δηλαδή, όσο χαμηλότερος είναι ο αριθμός f), τόσο μικρότερο είναι το βάθος πεδίου, το οποίο με τη σειρά του σημαίνει ότι το φόντο θα γίνει πιο θολό. Δοκιμάστε λοιπόν τη λήψη είτε σε κατάσταση Προτεραιότητας διαφράγματος (Av) είτε σε Χειροκίνητη κατάσταση και επιλέξτε ένα ευρύ διάφραγμα (χαμηλός αριθμός f).

Στην κατάσταση Προτεραιότητας διαφράγματος (Av), θα πρέπει επίσης να ρυθμίσετε το ISO. Δοκιμάστε 100 για αρχή και δείτε εάν η ταχύτητα κλείστρου είναι αρκετά γρήγορη για τις ανάγκες σας. Εναλλακτικά, στη Χειροκίνητη (M) κατάσταση με Αυτόματη ρύθμιση ISO, μπορείτε να ορίσετε τόσο το διάφραγμα όσο και την ταχύτητα κλείστρου και στη συνέχεια να αφήσετε τη μηχανή να προσδιορίσει το σωστό ISO. Το κλειδί είναι να επιλέξετε ευρύ διάφραγμα και μια ταχύτητα κλείστρου που είναι αρκετά γρήγορη ώστε να διασφαλίσετε ότι οι περιοχές εστίασης της εικόνας είναι ευκρινείς όταν κρατάτε τη μηχανή στο χέρι (δοκιμάστε μια τιμή γύρω στο 1/200 δευτ.).

Η αύξηση της απόστασης μεταξύ του θέματος και του φόντου εντείνει το φλουτάρισμα του φόντου. Ένας άλλος παράγοντας είναι η απόσταση μεταξύ του θέματος και της μηχανής. Όσο πιο κοντά είναι ο φακός στο θέμα, τόσο μικρότερο είναι το βάθος πεδίου. Αυτό σημαίνει ότι οι περιοχές του φόντου μεταβαίνουν εκτός εστίασης πιο γρήγορα. Προσέξτε πώς στις φωτογραφίες μας με τα λουλούδια τα μπροστινά λουλούδια είναι καθαρά εστιασμένα ενώ τα λουλούδια στο φόντο είναι ήδη εκτός εστίασης. Συνεπώς, για να θολώσετε περισσότερο την εικόνα, μετακινήστε το θέμα πιο κοντά στη μηχανή και πιο μακριά από το φόντο.

Η μεγαλύτερη εστιακή απόσταση μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη θόλωση του φόντου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η γωνία θέασης γίνεται πιο οξεία, οπότε στο καρέ περιλαμβάνεται ουσιαστικά ένα μικρότερο τμήμα του φόντου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι τηλεφακοί ζουμ μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό για την απομόνωση ενός θέματος και τη μετατροπή του σκηνικού σε θολή εικόνα χωρίς λεπτομέρειες. Επομένως, αν θέλετε να κάνετε το φλουτάρισμα εντονότερο και να ενισχύσετε το bokeh, πηγαίνετε μερικά βήματα πίσω και αυξήστε το ζουμ (ή αλλάξτε φακό) επιλέγοντας μεγαλύτερη εστιακή απόσταση.

Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε το bokeh κυρίως ως αισθητικό στοιχείο του παρασκηνίου, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως εκπληκτικό εφέ στο προσκήνιο του κάδρου. Δημιουργώντας συνθέσεις που περιλαμβάνουν λεπτομέρειες εκτός εστίασης στο προσκήνιο, μπορείτε να τραβήξετε την προσοχή στο ευκρινές θέμα σας. Αυτό μπορεί να σημαίνει τη μετακίνηση της μηχανής κοντά στο φύλλωμα ή χαμηλά στο έδαφος για να καδράρετε το θολό προσκήνιο. Οι απαλές λεπτομέρειες όπως αυτή αυξάνουν την αίσθηση βάθους σε μια σκηνή και είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να προσθέσετε έντονα, θολά χρώματα στη σύνθεσή σας.

Το βάθος είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό στη σύνθεση βίντεο, καθώς βοηθά τον θεατή να προσανατολιστεί στη σκηνή. Η συμπερίληψη λεπτομερειών εκτός εστίασης στο προσκήνιο και στο φόντο μιας σκηνής είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να βελτιώσετε την αίσθηση του βάθους και να τραβήξετε το βλέμμα των θεατών στο κάδρο. Επιπλέον, τα φωτεινά στοιχεία του bokeh φαίνονται εξίσου υπέροχα στο βίντεο όπως και στη φωτογραφία, και μπορούν επίσης να μετακινηθούν. Οι προβολείς των αυτοκινήτων, τα φωτάκια και άλλα φωτεινά στοιχεία φαίνονται ιδιαίτερα όμορφα όταν θολώνουν και μετατρέπονται σε λαμπερά σημεία με έντονο εφέ bokeh.

Ένας από τους πιο έντονους τρόπους για να χρησιμοποιήσετε το bokeh στη φωτογραφία σας είναι να συμπεριλάβετε μικρά, φωτεινά σημεία σε ένα κατά τα άλλα σκοτεινό φόντο ή σε μια σκηνή με ασθενή φωτισμό. Είναι ένα συναρπαστικό εφέ που μπορείτε να ανακαλύψετε σε όλες τις περιστάσεις, όπως ο ήλιος που λάμπει μέσα από ένα δέντρο, ένας πολυσύχναστος δρόμος όταν πέσει το σκοτάδι, μια βόλτα στο πολύχρωμο λούνα παρκ ή τα κεριά σε μια τούρτα. Αν θέλετε να προσπαθήσετε να δημιουργήσετε το εφέ μόνοι σας, δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε ένα σετ από φωτάκια. Τοποθετήστε τα στο φόντο της λήψης, ή στο προσκήνιο, ή και στα δύο ταυτόχρονα. Όταν είναι εκτός εστίασης, τα φωτάκια μετατρέπονται σε ελκυστικούς κύκλους bokeh.

Όταν φωτογραφίζετε με τον φακό εντελώς ανοιχτό (στο μέγιστο διάφραγμα), το αποτέλεσμα θα πρέπει είναι στρογγυλό bokeh στις φωτογραφίες σας, επειδή το άνοιγμα είναι στρογγυλό. Διαφορετικά, το σχήμα του bokeh καθορίζεται από τον αριθμό των λεπίδων διαφράγματος στον φακό. Γενικά, όσες περισσότερες είναι οι λεπίδες τόσο πιο κυκλικό παραμένει το διάφραγμα καθώς ανοίγει και, επομένως, τόσο πιο κυκλικό είναι το bokeh. Στην πράξη, αυτό συνήθως σημαίνει ότι τα φωτεινά στοιχεία του bokeh είναι κυκλικά ή εξαγωνικά. Αν θέλετε να δείτε ποιο σχήμα θα είναι το bokeh σας, απλώς βγάλτε τον φακό από τη μηχανή, κρατήστε τον μπροστά από φως και κοιτάξτε μέσα από αυτόν.

Αλλά γιατί να μην γίνετε δημιουργικοί και να αλλάξετε το σχήμα του bokeh σας; Μπορείτε να το κάνετε κόβοντας ένα πατρόν οποιουδήποτε σχήματος και στερεώνοντάς το στο εμπρός μέρος του φακού σας. Σε αυτό το βίντεο, μια απλή κάρτα μετατρέπει το bokeh σε ένα πλήθος από πολύχρωμα αστέρια και νιφάδες χιονιού.

Έχουμε διαπιστώσει ότι τα φωτεινά σημεία εκτός εστίασης δημιουργούν ελκυστικό εφέ bokeh αν φωτογραφίζετε με κατάλληλες ρυθμίσεις. Ακολουθεί μια απλή διαμόρφωση που μπορείτε να δοκιμάσετε στο σπίτι για να δημιουργήσετε νεκρή φύση με bokeh. Τοποθετήστε ένα αντικείμενο σε μια κατοπτρική επιφάνεια και στη συνέχεια τοποθετήστε ένα τσαλακωμένο φύλλο αλουμινόχαρτου στο φόντο (όχι πολύ τσαλακωμένο – μερικές πτυχώσεις αρκούν, έτσι ώστε το φως να διασκορπίζεται και όχι μόνο να αντανακλάται). Στρέψτε ένα οικιακό φωτιστικό πάνω στο αλουμινόχαρτο και χρησιμοποιήστε ένα δεύτερο φως για να φωτίσετε το θέμα (χρησιμοποιήσαμε ένα πάνελ LED, ωστόσο και μια απλή λάμπα θα κάνει τη δουλειά). Τοποθετήστε τη μηχανή σας κοντά στο θέμα, ρυθμίστε την σε κατάσταση Προτεραιότητας διαφράγματος (Av), χρησιμοποιήστε ένα ευρύ διάφραγμα –ιδανικά περίπου f/1.8– και τραβήξτε μια λήψη από χαμηλά για να αποτυπώσετε το υπέροχο θολό bokeh.