Μονοχρωμία: κάτι παραπάνω από άσπρο και μαύρο

Η αντίληψη του χρώματος συνδέεται έντονα με το συναίσθημα. Υπάρχουν ψυχολογικές θεωρίες σχετικά με το πώς μας επηρεάζουν τα διαφορετικά χρώματα. Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των πολιτισμών, αλλά το πράσινο ή το μπλε θεωρείται γενικά ότι μας ηρεμούν, ενώ το κόκκινο ή το πορτοκαλί μάς διεγείρουν και, απ' ό,τι φαίνεται, μας κάνουν να αισθανόμαστε ακόμη και πεινασμένοι! Αυτές οι ιδέες επηρεάζουν την επιλογή των ρούχων μας, τον τρόπο με τον οποίο διακοσμούμε τα σπίτια μας και, όσον αφορά τη φωτογραφία, τις εικόνες που καταγράφουμε.

Ωστόσο, δεν αντιλαμβάνονται όλοι με τον ίδιο τρόπο τα χρώματα. Ο Chris Ward, εικαστικός φωτογράφος με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, γεννήθηκε με μια πάθηση που ονομάζεται δευτερανοπία, που σημαίνει ότι δυσκολεύεται να διακρίνει τις αποχρώσεις του πράσινου. Ωστόσο, ανακάλυψε ότι η όρασή του μπορεί να αναγνωρίσει πολύ πιο εύκολα τις μικρές λεπτομέρειες, τις αδιόρατες αντιθέσεις και τις διαφορετικές υφές σε σύγκριση με τους άλλους ανθρώπους, γεγονός που τον καθιστά ειδικό στις μονόχρωμες εικόνες.

Ο όρος «μονοχρωμία» χρησιμοποιείται συχνά λανθασμένα αντί του ασπρόμαυρου, αλλά στην πραγματικότητα περιγράφει μια εικόνα όπου όλα τα στοιχεία του κάδρου εμφανίζονται ως τόνοι ενός μόνο χρώματος. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε χρώμα, αλλά συνήθως είναι γκρι ή σέπια. «Αυτό που θεωρούμε ασπρόμαυρο, συνήθως είναι τόνοι του γκρι», εξηγεί ο Chris, καθώς ενσωματώνει ένα μεγάλο εύρος από βάθη χρωμάτων στο γκρι. Υπάρχουν ορισμένα σκηνικά που προσφέρονται για μονόχρωμες εικόνες – και, φυσικά, ακριβώς αυτά τα σκηνικά είναι που τραβάνε την προσοχή του Chris. Μπορεί να έχουν υφές ή σκιές που δημιουργούν ένα ενδιαφέρον εύρος τόνων – μπαλώματα φωτός σε ένα δάσος, τα τραχιά μοτίβα που εμφανίζονται σε βράχους ή ο κυματισμός στο νερό ενός ποταμού.

Ωστόσο, οι απόλυτα λιτές, σχεδόν γραφικές λήψεις μπορούν να είναι εξίσου καλές. «Πιστεύω ότι στην πραγματικότητα η μονοχρωμία έχει λιγότερους περιορισμούς από το χρώμα, επειδή είναι ήδη αρκετά αφηρημένη, επιτρέποντάς σου να κάνεις ένα βήμα παραπάνω στην εικόνα χωρίς να φαίνεται παράξενη», λέει ο Chris. «Αν χρησιμοποιούσα έντονη υπερέκθεση σε μια έγχρωμη εικόνα, θα φαινόταν απαίσια.» Ωστόσο, στις μονόχρωμες εικόνες η υπερέκθεση μπορεί να δημιουργήσει ένα εντυπωσιακό, μινιμαλιστικό στιλ.

Ο Chris χρησιμοποιούσε την Canon EOS R6, σε συνδυασμό με έναν φακό Canon RF 24-105mm F4-7.1 IS STM. για μέγιστη ευελιξία στο καδράρισμα των λήψεών του. Η επιλογή φακού για μονόχρωμη φωτογράφιση είναι παρόμοια με αυτήν για έγχρωμη, μιας και το μόνο που διαφέρει είναι ο τρόπος σύνθεσης της λήψης σας. «Αντί να χρησιμοποιήσεις το χρώμα για να κατευθύνεις το βλέμμα του θεατή, χρησιμοποιείς τους φωτεινούς τόνους και την αντίθεση. Στο μενού Στυλ εικόνας, μπορείτε να επιλέξετε το στυλ με την ονομασία "Μονόχρωμο". Μέσα σε αυτό, θα βρείτε άλλο ένα μενού στο οποίο μπορείτε να προσαρμόσετε τα πάντα, από την όξυνση μέχρι την αντίθεση», αναφέρει ο Chris. «Μπορείτε επίσης να προσθέσετε ένα φίλτρο ενσωματωμένο στη μηχανή, το οποίο αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιδρά η μηχανή σε διαφορετικά χρώματα, κάνοντας οτιδήποτε κόκκινο, πράσινο, μπλε, κίτρινο ή πορτοκαλί να φαίνεται πιο σκούρο.» Ο Chris χρησιμοποιεί συνήθως το κόκκινο φίλτρο, επειδή του αρέσει ο τρόπος με τον οποίο σκουραίνει τους ουρανούς και τη βλάστηση στα τοπία, εξαλείφοντας τους ανεπιθύμητους περισπασμούς.

Αν χρησιμοποιείτε ένα σώμα του Συστήματος Canon EOS R με φακούς EF ή EF-S, ο Προσαρμογέας βάσης EF-EOS R με φίλτρο τύπου drop-in σάς επιτρέπει επίσης να χρησιμοποιείτε φίλτρα drop-in ουδέτερης πυκνότητας (ND) ή πολωτικά φίλτρα με τα οποία μπορείτε να δώσετε ζωή στα τοπία σας.

Οι εικόνες που καταγράφετε με την Canon EOS R6 χρησιμοποιώντας Στυλ εικόνας αποθηκεύονται ως συμπιεσμένα αρχεία JPEG. Ωστόσο, αν φωτογραφίζετε σε μορφή RAW, τα αρχεία θα διατηρήσουν το πλήρες εύρος των δεδομένων που καταγράφονται από τη μηχανή. «Το πλεονέκτημα όταν δουλεύω με αρχεία RAW είναι ότι έχω περισσότερες πληροφορίες κατά την επεξεργασία», λέει ο Chris.

Ο Chris φωτογραφίζει σε έγχρωμη λειτουργία συχνά στην καθημερινότητα. «Μίλησα με διάφορους φωτογράφους και φαίνεται ότι αυτοί που δεν έχουν αχρωματοψία θεωρούν πιο εύκολη τη μονόχρωμη φωτογράφιση όταν έχουν ρυθμίσει την οθόνη της μηχανής σε μονόχρωμη, ενώ οι φωτογράφοι με αχρωματοψία προτιμούν να φωτογραφίζουν έγχρωμα», παρατηρεί.

«Μια καλή συμβουλή που μου δόθηκε από νωρίς για την επεξεργασία του ασπρόμαυρου ήταν να το πηγαίνω στα άκρα από την αρχή», λέει ο Chris. «Όταν μετακινείτε το ρυθμιστικό στο λογισμικό επεξεργασίας, θα υπάρχει ένα εύρος τιμών στο οποίο η εικόνα θα φαίνεται καλή. Αν το ξεπεράσετε, θα φαίνεται άσχημη· αν το μειώσετε, δεν θα είναι επαρκές», συνεχίζει. «Αν όμως αρχίσετε από μια υπερβολική τιμή και τη μειώσετε σταδιακά, τότε το τελικό αποτέλεσμα θα είναι μάλλον το καλύτερο που μπορείτε να πετύχετε.»

Όλως περιέργως, το χρώμα μπορεί να αποτελέσει ένα πραγματικά σημαντικό εργαλείο κατά την επεξεργασία των μονόχρωμων εικόνων. «Όταν κάνετε τη μετατροπή σε ασπρόμαυρο στο λογισμικό επεξεργασίας, σας παρέχει πρόσβαση στα ρυθμιστικά των καναλιών χρώματος», εξηγεί ο Chris. «Λόγω του ότι το χρώμα μπορεί να αποτελέσει εργαλείο για τη δημιουργία αντίθεσης, κατά την επεξεργασία, μπορείτε να εντοπίσετε τα σημεία στα οποία παίζει τέτοιο ρόλο το χρώμα και αντ' αυτού να δημιουργήσετε αντίθεση τονικά.»

Υπάρχουν συνήθως έξι ρυθμιστικά χρωμάτων, ανάλογα με το λογισμικό σας, καθένα από τα οποία επηρεάζει τη φωτεινότητα ενός διαφορετικού καναλιού χρώματος. Σε μια λήψη τοπίου, για παράδειγμα, μπορείτε να αλλάξετε τον τόνο του ουρανού προσαρμόζοντας το μπλε και το γαλάζιο ρυθμιστικό, καθώς και τον τόνο της βλάστησης με το κίτρινο και το πράσινο ρυθμιστικό. Το κόκκινο ρυθμιστικό μπορεί να σας φανεί χρήσιμο αν υπάρχουν κτήρια με τούβλα, ενώ το πορτοκαλί ρυθμιστικό μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των τόνων του δέρματος στα πορτραίτα.

«Το πιο δύσκολο σενάριο με το οποίο μπορεί να δουλέψει κανείς είναι μάλλον τα βράχια δίπλα σε γρασίδι», εξηγεί ο Chris. «Όταν μετατρέπετε μια τέτοια εικόνα σε μονόχρωμη, μπορεί να εμφανιστεί σαν ένας συνονθύλευμα μεσαίων τόνων, όπου κανένα από τα δύο δεν ξεχωρίζει από το άλλο. Αν μεταβείτε στο λογισμικό επεξεργασίας σας και αλλάξετε τη φωτεινότητα του πράσινου και του κίτρινου καναλιού, ο βράχος θα παραμείνει ίδιος, αλλά το γρασίδι θα γίνει πιο φωτεινό. Με τα λουλούδια, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα κανάλια για να ξεχωρίσετε τους τόνους σε διαφορετικά μέρη του φυτού.»

Όταν ο Chris φωτογραφίζει μια αμιγώς ασπρόμαυρη εικόνα, θα ρυθμίσει τον εκτυπωτή του σε "τόνους του γκρι", αλλά, τις περισσότερες φορές, εκτυπώνει έγχρωμα.

«Συνηθίζω να προσθέτω διακριτικές αποχρώσεις στις εικόνες μου κατά την επεξεργασία και συνήθως τις εκτυπώνω με χρώμα», λέει. «Θα αυξήσω τα επίπεδα έκθεσης κατά μισό στοπ περίπου. Γιατί όταν βλέπετε την εικόνα στην οθόνη, φαίνεται πάντα πιο φωτεινή από ό,τι όταν εκτυπώνεται.»

Στον Chris αρέσει να χρησιμοποιεί το εφέ split toning, εφαρμόζοντας διαφορετικό χρώμα στις φωτεινές και στις σκοτεινές περιοχές. «Συνήθως κάνω λίγο πιο θερμές τις φωτεινές περιοχές και πιο ψυχρές τις σκοτεινές. Βοηθάει πραγματικά στη βελτίωση της εικόνας.»

Ένας μικρός εκτυπωτής A3, όπως ο Canon imagePROGRAF PRO-300, θα ήταν ιδανικός για μονόχρωμες εκτυπώσεις υψηλής ποιότητας.

Αν λοιπόν η ιδέα του πειραματισμού με τη μονόχρωμη φωτογράφιση σας φαίνεται ελκυστική, ποιο είναι το καλύτερο σημείο εκκίνησης; «Εξασκηθείτε με λουλούδια», προτείνει ο Chris. «Υπάρχουν πολλές διακριτικές υφές και διαφορετικά χρώματα με τα οποία μπορείτε να πειραματιστείτε. Αν μπορείτε να κάνετε τα λουλούδια να φαίνονται φυσικά σε μια μονόχρωμη εικόνα –όταν πολύ συχνά το χρώμα είναι αυτό που ορίζει ένα λουλούδι– τότε μπορείτε να εφαρμόσετε όσα μάθατε σε όλα τα υπόλοιπα.»

Πολλές από τις πιο εμβληματικές φωτογραφίες της ιστορίας είναι ασπρόμαυρες – συγκλονιστικά τοπία του Ansel Adams, συγκινητικά πορτραίτα της Dorothea Lange ή ζωντανές σκηνές από τον δρόμο του Henri Cartier-Bresson. Αυτοί οι δημιουργοί εικόνων δεν είχαν αχρωματοψία, δούλευαν με τα εργαλεία που ήταν διαθέσιμα πριν από την έγχρωμη φωτογραφία, αλλά είδαν τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο, εκτιμώντας τα μοτίβα, τις περίπλοκες λεπτομέρειες, τους τόνους του γκρι.

Σήμερα, οι επιλογές μονόχρωμης λήψης στην ψηφιακή σας μηχανή σάς επιτρέπουν να κάνετε το ίδιο – να βλέπετε το περιβάλλον σας από μια διαφορετική οπτική γωνία και να το ερμηνεύετε με νέους τρόπους.



Σύνταξη: Rachel Segal Hamilton